by Joost |
Geupdate op: januari 29, 2022
by Joost |
Geupdate op: januari 29, 2022 Heb je dit moestuinseizoen aardig wat geld uitgegeven om zaadjes te kopen, dan is het goed om te weten dat je ze natuurlijk ook zelf kunt winnen.
Je kunt zomaar tientallen euro’s besparen en je zult merken dat het je een voldaan gevoel geeft: de kringloopcirkel is hiermee rond.
Het hoeft niet eens veel tijd te kosten en je hoeft er al helemaal geen jaren ervaring voor te hebben om zaden op vakkundige wijze te kunnen winnen, drogen en te bewaren.
Het is goed om te weten dat als je zaden wint van een plant, het niet per definitie vaststaat dat je exact dezelfde type plant er weer voor terugkrijgt na poten van het zaadje. Er zijn bijvoorbeeld gewassen die veredeld zijn om veel voorkomende ziektes tegen te gaan, een bijzondere groeiwijze hebben, of voor een zo groot mogelijke opbrengst te zorgen. Deze speciaal gekweekte gewassen kunnen zichzelf niet voortplanten. Het zaaien van zaadjes van zo’n plant betekent dat je er weer een gewas voor terugkrijgt dat aan de basis lag van de veredelde versie, dus zonder de bijzondere extra eigenschappen.
Kies voor het winnen een mooie zonnige en het liefst een enigszins warme dag uit. Het moet vlak ervoor ook niet geregend hebben. Kies bij voorkeur een tijdstip midden op de dag uit. Zo tegen het najaar aan krijg je namelijk al snel te maken met dauw of mist dat de zaaddozen vochtig maakt.
Hoe je precies zaden wint is afhankelijk van het soort plant. Neem bijvoorbeeld tuinbonen, witte of bruine bonen, of kidney beans. Deze bonenplanten maken het je erg makkelijk. Het is puur een kwestie van de planten zo lang laten staan dat de zaaddoosjes waar de bonen in zitten helemaal verdord zijn. Voor tuinbonen geldt dat de schil zwart verkleurd moet zijn. Dat gebeurt tegen het einde van het seizoen. Je hebt er dus wel wat geduld voor nodig, maar aan de andere kant kost het je geen energie en tijd. Daarna trek je de complete plant uit de grond en haal je de natuurlijk gedroogde bonen uit de schillen. Ze zijn gelijk klaar om opgeborgen te worden, of om ze te weken en direct erna te koken om te verwerken in een maaltijd.
In menig moestuin staan ze; pompoenen. Veel mensen vinden ze lekker om te eten. Het bereiden vergt wel wat werk, omdat de schil zo hard is. De pitten worden er vooraf uitgelepeld en vervolgens meestal weggegooid. Jammer, want je kunt de zaden simpel laten drogen om het volgende jaar weer in de grond te stoppen. Het drogen kan prima op een keukenpapiertje. Leg de pitten er goed verspreid op. Haal wel vooraf eerst goed het vruchtvlees eraf en spoel de pitjes af met water. Waarschijnlijk heb je meer zaden dan je wilt gebruiken om volgend jaar in te zaaien. Je kunt van het overschot een voedzame snack maken door ze te roosteren. Beetje olijfolie, zout en kruiden toevoegen en in de oven doen. Ze zitten bomvol vitamine E en een groot aantal mineralen.
Ook van bladgroente, zoals sla of spinazie kun je zaden winnen. Dit zijn groenten die vaak al vrij snel doorschieten als de temperatuur aan de hoge kant is. In plaats van de sla of spinazie als verloren te beschouwen, laat je de bloemen die eraan komen helemaal uitbloeien. Dat is het moment om de knoppen eraf te halen om de zaadjes te winnen. Houd er voor het gemak een bakje onder om de zaadjes in te laten vallen, aangezien ze zo klein en licht zijn. Ook deze zaadjes kun je laten drogen op een keukenpapiertje.
Het natuurlijke proces van het drogen van zaden gaat niet bijster snel – een paar weken duurt het al gauw – , zeker niet als je erop wacht. Wil je dit proces versnellen, vermijd dan in ieder geval de oven. Kies voor een voedseldroger. Dan blijven de voedingsstoffen van de zaden behouden en zijn de zaden na maximaal 24 uur al droog genoeg om te bewaren.
Voor vrijwel alle zaden geldt dat als je ze koel – bij voorkeur niet warmer dan 10 graden- en droog bewaart, je ze jarenlang goed kunt houden. Tip: als de zaadjes eenmaal goed gedroogd zijn, stop ze dan per soort in een envelop waarop je schrijft van welke plant de zaden afkomstig zijn en wanneer ze gewonnen zijn. De ervaring leert dat je dit anders al snel vergeet. Over het algemeen wordt wel aangeraden om de zaden binnen een paar jaar te gebruiken, omdat de kiemkracht daarna achteruitgaat. De houdbaarheid is mede afhankelijk van het type plant, maar varieert grofweg tussen de 2 en 6 jaar.